فیلم| چگونه کشورهای آفریقایی‌ به کانون آزمایش واکسن‎های غرب تبدیل شدند؟

– تلاش‌ها برای کشف و تولید واکسن کرونا که از زمان آغاز شیوع این بیماری شروع شد، همچنان ادامه دارد.

 

آزمایش بالینی، به عنوان گامی اساسی در روند تولید هر نوع واکسن، در مورد واکسن کرونا به بحثی جنجالی تبدیل شده است.

 

در حالی که ۲۶۰ واکسن کرونا در مراحل مختلف کشف و تولید قرار دارند و ۶۰ مورد آنها اکنون وارد آزمایش بالینی یا انسانی شده اند، واکنش‎ها درباره این موضوع همچنان ادامه دارد.

 

 

 

طی آزمایش بالینی، واکسن کشف شده یا نمونه دارونما به انسان تزریق می‌شود تا اثرات آن در بازه زمانی معینی، مشخص شود.

 

این آزمایش که با هدف تعیین میزان ایمنی واکسن مربوط در جمعیت‌های مختلف انسانی انجام می‌شود، در صورت خروج از اصول اخلاقی می‌تواند تهدیدی جدی برای جان انسان‌ها باشد.

 

آزمایش واکسن‌های کرونا در کشور‌های قاره آفریقا، موضوعی حساس و بحث برانگیز است؛ زیرا برخی از شرکت‌ها و محققان غربی اقدام به انجام این آزمایش در کشور‌های آفریقایی می‌کنند؛ البته آمریکا گام را فراتر نهاده و از آفریقایی تبار‌های این کشور برای انجام آزمایش بهره می‌برد.

 

از نظر تاریخی، کشور‌های آفریقایی غالبا دریافت کننده منفعل واکسن‌هایی هستند که در کشور‌های دیگر تولید و در این کشور‌ها آزمایش شده اند.

پیشنهاد محققان فرانسوی برای استفاده از کشور‌های آفریقایی به عنوان محلی برای آزمایش واکسن کرونا، توجهات را به نگاه ابزاری و غیراخلاقی به این کشور‌ها جلب کرد و انتقاد‌های جدی را برانگیخت.

 

منتقدان با اشاره به نبود هیچ گونه امکانات محافظتی و درمانی در آفریقا، سوءاستفاده از شرایط نامناسب آنها برای انجام آزمایش‌های مذکور را محکوم کردند؛ آنها می‌گویند انجام چنین آزمایشی مانند انجام آزمایش واکسن ایدز بر روی افراد است.

 

از دیگر انتقاد‌هایی که به این امر می‌شود، می‌توان به نبود آماری درست از میزان ابتلا به کرونا در کشور‌های آفریقایی یاد کرد.

 

اغلب این کشورها، توانایی انجام آزمایش‌های گسترده و ظرفیت جمع آوری اطلاعات قابل اعتماد در مورد ابتلا و مرگ و میر به ویژه در مناطق دورافتاده را ندارند؛ ضمن اینکه مبتلایان نه تنها اطلاعاتی درباره کرونا ندارند، بلکه از پرداخت هزینه درمان نیز ناتوان هستند.

 

 

ناتوانی این کشور‌ها در برابر بیماری‌های همه گیری مانند وبا، سل، ابولا، مالاریا، ایدز و ... عمدتا به دلیل فقر، زنگ هشدار را در مورد شیوع کرونا در کشور‌های آفریقایی به صدا در می‌آورد.

 

در عین حال باید توجه داشت که عمده کشور‌های آفریقایی، قادر به تامین واکسن کرونا پس از طی روند تایید نخواهند بود؛ زیرا نه توانایی مالی خرید و نه امکانات لازم برای نگهداری، ذخیره و توزیع آن را ندارند.

 

البته نباید از ظرفیت پایین‌تر علمی دانشگاه‌های پزشکی کشور‌های آفریقایی به عنوان همکار پروژه در این زمینه غافل بود؛ این امر می‌تواند منجر به پنهان شدن حقایقی در مورد اقدام مذکور شود؛ ضمن اینکه مشارکت این دانشگاه‌ها در روند آزمایش واکسن به دلایل فنی و مالی به تولید واکسن کرونا در این کشور‌ها نمی‌انجامد.

در حالی که آزمایش بالینی با هدف بررسی میزان تاثیرگذاری واکسن بر جمعیتی خاص انجام می‌شود، نبود اطلاعات درست در مورد جمعیت مورد آزمایش در آفریقا از جمله پرونده پزشکی، تفاوت‌های مهم در سبک زندگی، نوع خوراک و سیستم ایمنی بدن، تفاوت‌های جغرافیایی، تفاوت‌های نژادی، ... می‌تواند نتیجه به دست آمده را زیر سوال ببرد.

 

دیگر توجیهی که در این مورد مطرح است، نرخ پایین ابتلا به کرونا در کشور‌های آفریقایی است؛ اما آنچه که در این استدلال بی اساس مورد توجه قرار نمی‌گیرد، فقدان آمار‌های درست و معتبر به دلایل متعدد اقتصادی، بهداشتی و فرهنگی است.

 

تلاش برای تطبیق واکسن کرونا با شرایط مردم آفریقا دیگر توجیهی است که در این زمینه توسط شرکت‌های غربی اعلام می‌شود.

 

این در حالی است که واکسن‌های تولید شده برای مردم اروپا و آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد و آفریقایی‌ها در بهترین حالت، آخرین گروه دریافت کننده این واکسن هستند.

 

تجربه استفاده از این کشور‌ها به عنوان آزمایشگاه تایید واکسن‌های جدید را باید بی منطق‌ترین توجیه در این زمینه خواند.

اعتراض سراسری، مهم‌ترین واکنش مردم کشور‌های آفریقایی در واکنش به استفاده از آن‌ها به عنوان نمونه‌های آزمایشگاهی است.

 

آنها که پیشتر تجربه‌های متفاوتی در این مورد را از سر گذارنده اند، بار دیگر خود را در دهه ۱۹۸۰ میلادی می‌بینند که شرکت‌های مختلف داروسازی غربی برای آزمایش واکسن ایدز به این کشور‌ها هجوم آوردند.

 

واکسن ایدز کشف نشد و مردم آفریقا همچنان از این بیماری رنج می‌برند و حتی دسترسی به دارو‌های تسکین دهنده و کُند کننده روند بیماری را که در کشور‌های غربی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در اختیار ندارند.

 

مردم آفریقای جنوبی در واکنش به این اقدام، با اشاره به تجارب تاریخی خود مانند انجام آزمایش‎های دارویی در زمان شیوع بیماری مننژیت در سال ۱۹۹۶ که منجر به مرگ و معلولیت شماری کودک مورد آزمایش بدون اطلاع و رضایت والدین، انزجار خود را از قرار گرفتن به عنوان خوکچه هندی اعلام کردند.

 

با وجود محکومیت اقدام مبنی بر آزمایش واکسن‌های مختلف از جمله کرونا بر مردم کشور‌های آفریقایی و وحشتناک، ننگ آور و نژادپرستانه خواندن آن، این روند همچنان ادامه خواهد داشت؛ زیرا علاوه بر تمایل شرکت‌های اروپایی و آمریکایی به این اقدام، امید کشور‌های آفریقایی به دریافت سهمیه واکسن در نتیجه قبول انجام آزمایش ها، این روند را تحقق می‌بخشد.

 

تلاش‌های متعددی برای ترغیب مردم کشور‌های آفریقایی برای شرکت در آزمایش بالینی واکسن کرونا انجام می‌شود که عمدتا براساس تطمیع مالی، ناآگاهی عمومی یا توجیه بی اساس پزشکی انجام می‌شوند.

 

در پاسخ به ادعا‌های شرکت‌های داروسازی غربی باید گفت که با در نظر داشتن شرایط نامطلوب بهداشتی و مالی کشور‌های آفریقایی، اولویت واکسیناسیون کرونایی را باید به این کشور‌ها اختصاص می‌دادند تا به اصطلاح نگرانی‌ها در مورد وضعیت شیوع بیماری در این قاره را برطرف کنند.

 

البته به نظر می‌رسد استفاده از آمریکا برای انجام آزمایش واکسن کرونا به دلیل شیوع گسترده بیماری که این کشور را در صدر کرونازده‌ترین کشور‌های جهان قرار داده، منطقی‌تر به نظر می‌رسد.

 

زمان تغییر نگاه به قاره آفریقا به عنوان آزمایشگاه دارو‌ها و واکسن‌های تازه کشف شده فرا رسیده است.